Opiniestuk in Het Parool

We komen er alleen met integere participatie

Een ‘parallelle samenleving’ van kansarmen dreigt, maar er zijn weinig effectieve ideeën om dat te voorkomen. Arjen Heus pleit voor een nieuwe kijk op participatie.

Op 26 mei schreef Het Parool over de oproep Dicht de Kloof van 15 burgemeesters in Nederland voor een structurele aanpak in gemeenten van criminaliteit, onderwijs, werk, kansengelijkheid en gezondheid, ondersteund door het rijk. Wantrouwen en een parallelle samenleving belemmeren het perspectief voor 1 miljoen Nederlanders. Dat raakt ons allemaal.

Ook in Amsterdam kampen een heleboel gezinnen met veel problematiek. Het speelt in de stadsdelen Zuidoost, Noord en Nieuw-West, maar ook in Oost en West. Bovenop problemen met gezondheid en werkloosheid komen schulden en kinderen op het criminele pad. En dat allemaal bovenop de negatieve ontwikkelingen van gentrificatie waar Massih Hutak over schrijft en ontevredenheid over niet goed uitgevoerde participatie zoals recentelijk bij de Buurtrechter in Venserpolder.

Hoe kunnen we deze parallelle samenleving aanpakken en met elkaar werken aan een veiligere en meer inclusieve stad? Je zou zeggen: begin bij het gesprek mét elkaar. Maar naar een inspraakavond komen gemiddeld tien, vaak witte, 65-plus klagende bewoners. Representeert dát de buurt?

Hoe kunnen bewoners beter worden bereikt en betrokken bij de ontwikkelingen in hun achtertuin? Aan een wipkip en zandbak uit 2007 hebben de tieners van vandaag niets. En in het doolhof van sociaal aanbod gaat de vraag van veel mensen verloren

Wassen neus

We willen allemaal graag participeren, bewoners in positie brengen en ze zelf onderdeel laten zijn van de oplossing: van verzorgingsstaat naar participatiesamenleving. Tegelijkertijd weten we nog zo weinig van dat begrip. De boeken schrijven over het betrekken van bewoners, maar in de praktijk zie ik het anders werken. Soms vraag ik me af: wat zijn we eigenlijk aan het doen? Is participatie een wassen neus?

Vanuit het bewonersperspectief begrijp ik het wel. Je vraagt mensen wat ze vandaag en morgen nodig hebben en of ze een rol willen vervullen bij ontwikkelingen in hun buurt, zodat ze de vrijheid hebben te antwoorden om er onderdeel van te zijn. Ik vergelijk het er graag mee dat iemand bij je thuis komt en de koelkast induikt. Ken je dat gevoel? Terwijl diezelfde persoon het hele huis mag opeten als ie eerst aangeeft dat hij honger of dorst heeft.

Positieve verandering

Om de ‘parallelle samenleving’ te voorkomen is essentieel dat naast zorgvuldig uitgevoerde en integere participatie, inspiratie en educatie centraal staan. Als mensen leren over persoonlijk leiderschap, de samenleving leren kennen en vertrouwen terugvinden in zichzelf stimuleert dit meer positieve verandering. Het liefst in een ontwapenende omgeving waar ook buurtprofessionals, bestuurders en ambtenaren openlijk contact maken met de bewoners.

Een mooi voorbeeld hiervan is statushouder Labib, een tiener uit de Bijlmer, die een kijkje kwam nemen bij ons buurtinitiatief Hoodlab in 2018. Toen we Labib leerden kennen, sprak hij nauwelijks Nederlands. Inmiddels is hij captain van het lokale jongerenteam van Hoodlab en fotograaf. Hij wordt gevraagd door artiesten als Tur-G en kwam hij bij FC Avondklok.

Bruggen slaan

Daarentegen is zijn moeder een alleenstaande kapster die met de IND in gevecht is over haar verblijfsvergunning. Een complexe zaak, omdat één van haar kinderen hier in de Bijlmer geboren is. Maar een oplossing, behalve wat hulp van haar pro-Deoadvocaat, heeft zij nog niet gevonden.

Het geheel is meer dan de som der delen. Complexe vraagstukken vragen een breed gedragen, grensverleggende oplossing. Om de kloof te dichten, of beter gezegd de brug te slaan, moet op korte termijn de daad bij het woord worden gevoegd. Bijvoorbeeld met lokale labs die reizen van buurt naar buurt, waar zichtbaar gemaakt wordt wat er speelt en waarbij mensen met elkaar in gesprek kunnen over hun thema’s. In samenwerking met stedelijke programma’s van de GGD, buurtteams, de sociale basis, sport, WPI, wonen en ruimtelijke ontwikkeling. Laat mensen zelf onderdeel zijn van de oplossing, want in de buurt van de toekomst zorgen we voor elkaar.

Door Arjen Heus, gepubliceerd in Het Parool op 17 juli 2021